მიუხედავად იმისა, რომ ტუარეგების ხალხის სახელი ზოგჯერ მოიხსენიება უცხო მატიანეებში, ძალიან ცოტაა ცნობილი იდუმალი ლურჯი ტომის შესახებ.
დღესაც კი აფრიკის ზოგიერთ ნაწილში ლურჯ ფიგურასთან შეხვედრა ცუდ ნიშნად ითვლება. ასი წლის წინ ასეთ შემთხვევას შეეძლო მოწმის გარდაუვალი სიკვდილი მოჰყოლოდა. ან საერთოდაც, ამ ლურჯი ადამიანის თვითმკვლელობა გაოცებული მოგზაურის თვალწინ. შეიძლება აბსურდულად მოგეჩვენოთ, მაგრამ სინამდვილეში ეს მხოლოდ ტუარეგების ტომის ერთ-ერთი ჩვეულებაა – საჰარას მომთაბარეების და აფრიკის ლურჯი ხალხის.
ტუარეგები ყოველთვის გამოირჩეოდნენ დამოუკიდებლობით. პრეკოლონიალურ პერიოდში ისინი თავისუფლად დადიოდნენ მთელ საჰარაში, ხეტიალობდნენ და შიშს უნერგავდნენ ფერმერებს.
ეს ტომი გახდა უდაბნოს ომის სიმბოლო, მათი საბრძოლო უნარები საუკუნეების განმავლობაში იყო ცნობილი. გასაკვირი არ არის, რომ ვაჭრები ანდობდნენ ტუარეგებს ოქროს ქარავნების დაცვას საჰარას უზარმაზარ სივრცეში.
ევროპელების აფრიკაში ჩასვლით, ხანგრძლივი ომების შემდეგ, ტუარეგები დაიპყრეს და აიძულეს დასახლება. ისინი დაიპყრეს, მაგრამ ვერ გატეხეს. მთელი მე-20 საუკუნის განმავლობაში საჰარას თავისუფალი ხალხი აჯანყდა დამოუკიდებლობისთვის, აიძულა ფრანგები (დასავლეთ აფრიკის მთავარი კოლონიზატორები) დაეტოვებინათ მრავალი ჯარისკაცი ქვიშის გარნიზონებში.
ახლა, როდესაც აფრიკაში საზღვრები, თუმცა პირობითი, განისაზღვრა, ტუარეგებს არ აქვთ საკუთარი სახელმწიფო. მათი ტომი დასახლდა ალჟირის, მალისა და ნიგერის ტერიტორიაზე. ისინი აგრძელებენ შეიარაღებულ აჯანყებებს თავიანთ მიწებზე და დღეს, მაგალითად, ტომი აკონტროლებს ჩრდილოეთ მალის მნიშვნელოვან ნაწილს.
რატომ უწოდებენ მათ ლურჯ ადამიანებს, რომლებთან შეხვედრები სასიკვდილოდ საშიში იყო?
ეს ყველაფერი ეხება მათ სპეციფიკურ ტანსაცმელს, კერძოდ, გრძელი ლურჯი შარფი, რომელიც ცნობილია როგორც tagelmust. რატომ ზუსტად ლურჯი უცნობია, მაგრამ მისი ყველა ჩრდილი, ნათელი ინდიგოდან ღრმა კობალტამდე, ფართოდ გამოიყენება მომთაბარეების მიერ. საჰარაში, სადაც წყალი ყოველთვის დეფიციტია, ტუარეგები ქსოვილს ტრადიციულად არ ღებავენ.
ისინი უბრალოდ საღებავის ფხვნილს უსვამენ ქსოვილს. ამიტომ, tagelmust-ის ხანგრძლივი ტარების შემდეგ, ადამიანის კანი იძენს ლურჯ ელფერს, რაც მომთაბარეებს ჯეიმს კამერონის ფილმის ავატარებს ამგვანებს.
თუ ტუარეგებს დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მხოლოდ მამაკაცებს აცვიათ ლურჯი თავსაბურავი, რომელიც თითქმის მთელ სახეს ფარავს და მხოლოდ თვალებს ტოვებს ღიას. ქალები სახეს არ იფარავენ, ამის გამო არ რცხვენიათ.
კიდევ უფრო გასაკვირი ის არის, რომ ტუარეგები მუსლიმები არიან, მაგრამ ისლამური ადათ-წესების მიხედვით ყველაფერი პირიქით უნდა იყოს – ქალები ბურკაში, კაცები წვერით. მაგრამ ეს არის ზუსტად ის, რაც განასხვავებს ტუარეგებს არა მხოლოდ მუსლიმებისგან, არამედ აფრიკის ნებისმიერი სხვა ხალხისგან. აქ მატრიარქატი სუფევს.
ქალებს ოჯახში დომინანტური პოზიცია უჭირავთ. ისინი ფლობენ სახლს, კერას და ოჯახს საკუთარი სახელის დარქმევის უფლებას. ტუარეგი ქალები ქმრებს თავად ირჩევენ და მხოლოდ მათ შეუძლიათ განქორწინების ინიციატორი იყვნენ – ამ შემთხვევაში მამაკაცი უდავოდ უნდა დაემორჩილოს და სახლი დატოვოს.
ტომში მხოლოდ ქალებს შეუძლიათ წერა-კითხვა, კაცები კი ძირითადად წერა-კითხვის უცოდინარები არიან. და რატომ სჭირდებათ მათ წიგნიერება, თუ მათი ერთადერთი ამოცანაა სახლის შენარჩუნება და მტრებისგან დაცვა.
ამასთან, ტუარეგების ტომში არ არსებობს შრომის მკაცრი დანაწილება. საჭიროების შემთხვევაში, ქალს შეუძლია აიღოს ხმალი და დაიცვას ტომის დამოუკიდებლობა მამაკაცთან ერთად, ხოლო კაცს შეუძლია მთელი დღე სახლში იმუშაოს და ტანსაცმელი ლურჯად შეღებოს.
თუ ვინმე ახერხებდა ლურჯი მამაკაცის სახის დანახვას, ეს უკანასკნელი ვალდებული იყო მოეკლა შემხვედრი. თუ ვერ მოახერხებდა, მაშინ მას თავი უნდა მოეკლა. დღესდღეობით ეს ჩვეულება არც თუ ისე მკაცრად არის დაცული, მაგრამ ტომის გარეთ დაუფარავი სახით ტუარეგის შეხვედრა თითქმის შეუძლებელია.
კაცები დღესაც აგრძელებენ ტაგელმუსტის ტარებას თავზე.
როდესაც მოზარდი 14 წლის ხდება, ის სრულწლოვანად ითვლება. მამა შვილს ხმალსა და თაგელმუსტს აძლევს. ამ მომენტიდან ახალგაზრდა მამაკაცი ხდება და მუდმივად უნდა ატაროს ეს სამოსი – ქუჩაში, ლაშქრობებზე და თუნდაც სახლში. მეტიც, ტუარეგებს შარფებშიც კი სძინავთ. სახის ერთადერთი ნაწილი, რომელიც დაუცველია, არის თვალები. ჭამის დროს ნიკაპამდე იწევენ, მაგრამ ისევ ისე უნდა ჭამონ, რომ ვერავინ დაინახოს.
ტუარეგების ოჯახის ხმალი, გადაეცემა მამიდან შვილს
თანამედროვე ტუარეგების ცხოვრების წესი არაფრით განსხვავდება საჰარის სხვა მომთაბარე ხალხებისგან – ისინი ქვიშაზე გადაადგილდებიან აქლემებით, აშენებენ კარვებს ჯოხებისა და აქლემის ტყავისგან. იკვებებიან კუსკუსით (ხორბლის ბურღულის სახეობა), რძით და პრაქტიკულად არ ჭამენ ხორცს. იხილეთ სრულად
