ხალხში შემონახული წეს-ჩვეულებების დახასიათება XIX საუკუნის გამოჩენილმა ქართველებმა ითავეს. სათავეში ილია ჭავჭავაძე იდგა, რომელიც ამა თუ იმ ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარიდან გამოსულ განათლებულ ქართველებს ავალებდა ხალხში დამკვიდრებული ტრადიციების შეკრებასა და ჩაწერას. ვაჟა-ფშაველაც იწერდა ყველანაირ ფშავ-ხევსურულ წეს-ჩვეულებას და მაშინდელ პრესაში აქვეყნებდა.
რძლისა და მამამთილის ურთიერთობა
საყოველთაოდ იყო გავრცელებული უმძრახობის წეს-ჩვეულება, რაც, პირველ ყოვლისა, ოჯახში ახლად შემოსული რძლისა და მამამთილის ურთიერთდამოკიდებულებას ეხებოდა. პირველი შვილის გაჩენამდე ისინი ერთმანეთს არც კი ეკონტაქტებოდნენ. იმერხევში ჩაწერილი ეთნოგრაფიული მონაცემებით, ოთახში თუ მამამთილი იმყოფებოდა, იქ მყოფი რძალი ზურგშექცევით ვერ გავიდოდა, აუცილებლად უკანსვლით ტოვებდა იქაურობას. საერთოდ, უმძრახობა თაობებს შორის დისტანცირებისა და გარკვეული პატივისცემის გამოხატულება გახლდათ. იმდროინდელ საზოგადოებას ამ „ქცევაზნის“ მოთხოვნილება ჰქონდა, რომელიც ჩვენთვის დღეს მიუღებელია.
მასალის გამოყენების პირობები