1898 წლის 3 მაისს კიევში გოგონა დაიბადა, თუმცა მან ჯერ არ იცოდა, რომ მე-20 საუკუნის ლეგენდარულ ფიგურად იქცეოდა. მსოფლიო მას იცნობს, როგორც გოლდა მეირს, ისრაელის პრემიერ-მინისტრს.
გოლდას მშობლები – დურგალი მოშე იცჩაკ მაბოვიჩი და მისი მეუღლე ბლუმა ნაიდიჩი – 1890-იანი წლების დასაწყისში პინსკიდან (ქალაქი ბელორუსში) კიევში გადავიდნენ საცხოვრებლად.
ოჯახი ბასეინაიას ქუჩაზე, ძველი მოედნის ახლოს, ორსართულიან სახლში დასახლდა. ამ დროისთვის, შენობა აღარ არსებობს. ქუჩა ხმაურიანი იყო – მაშინ დახურული სავაჭრო სივრცეები ჯერ კიდევ არ არსებობდა, ამიტომ სავაჭრო დახლები ღია ცის ქვეშ ბესარაბიის მოედანზე და ბასეინაიას გასწვრივ იდგა.
1898 წელს სპეციალურ „ახალშობილი ებრაელების აღრიცხვის წიგნში“ (ამჟამად ინახება უკრაინის ცენტრალურ სახელმწიფო არქივში) ჩანაწერი No194 გამოჩნდა, რომ ვაჭარ მაბოვიჩს ქალიშვილი გოლდა შეეძინა.
“მაშინ კიევში ვცხოვრობდით”, – იხსენებდა პრემიერი მოგვიანებით, ბინას კი უბედურსა და ნესტიან სათავსოს უწოდებდა.
მამამ ერთ დღეს დიდი შეკვეთა მიიღო. გიმნაზიის ბიბლიოთეკებისთვის ავეჯი უნდა დაემზადებინა. ავანსს ნასესხები ფულიც დაამატა და სახელოსნო გახსნა. პატარა გოლდამ დაიჯერა, რომ ახლა ოჯახი სიღარიბისგან გათავისუფლდებოდა.
“ისინი საათობით მღეროდნენ”
გოლდას მშობლები ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავდებოდნენ. მამა სუსტი, ნატიფი კაცი იყო. დედა სპილენძისფერი თმით, ლამაზი, ენერგიული, ჭკვიანი და უფრო მოხერხებული, ვიდრე მისი ქმარი. მაგრამ მათ ერთი რამ ჰქონდათ საერთო – ოპტიმიზმი. ფინანსური სირთულეების მიუხედავად, ისინი ცდილობდნენ მხიარულად ეცხოვრათ.
“პარასკევს საღამოს, ბევრი სტუმარი გვყავდა, ჩვეულებრივ ნათესავები: ბიძაშვილები, დეიდა, ბიძა. ახლაც ვხედავ, როგორ სხედან ისინი სამზარეულოში. სვამენ ჩაის, თუ შაბათია ან დღესასწაულია, მღერიან, საათობით მღერიან და ზოგადად, მათ ფონზე ჩემი მშობლების ნაზ ხმებს ყოველთვის გამოვარჩევდი“. – იხსენებდა გოლდა.
ცხოვრება რთულია, უსამართლო
მამის იმედები, რომ შეკვეთები სიღარიბისგან თავის დაღწევაში დაეხმარებოდათ, არ გამართლდა – ავეჯის შეკვეთები შეწყდა. იძულებულები გახდნენ სახელოსნო დაეხურათ, ოჯახს ვალები დაედო.
“მახსოვს, როგორი ღარიბები ვიყავით. არასოდეს არაფერი გვყოფნიდა – არც საჭმელი, არც თბილი ტანსაცმელი, არც შეშა. მე ყოველთვის მციოდა და მუცელი ცარიელი მქონდა… მაშინ კიევის ბინის სამზარეულოში მხოლოდ ის ვიცოდი, რომ ცხოვრება რთული იყო და მსოფლიოში სამართალი არ არსებობდა” – იხსენებდა გოლდა, მრავალი წლის შემდეგ, გოლდას უფროსმა დამ აღიარა, რომ გიმნაზიისკენ მიმავალ გზაზე შიმშილისგან გონს ხშირად კარგავდა.
1903 წელს ოჯახი პინსკში დაბრუნდა, მაგრამ მოშე იცჩაკმა იქაც ვერ იპოვა სამუშაო. საბოლოოდ, სამუშაოდ შეერთებულ შტატებში წავიდა. სამი წლის შემდეგ, ოჯახს დაურეკა და უთხრა, რომ მასთან ჩასვლა შეეძლოთ.
მამას სტუმრები
გოლდას ამერიკული ცხოვრების პერიოდი 15 წელი გაგრძელდა. ამ ხნის განმავლობაში გოგონამ მოახერხა საშუალო განათლების მიღება და პედაგოგიურ კოლეჯში ჩაბარება – რვა წლის ასაკიდან ოცნებობდა გამხდარიყო მასწავლებელი. 1917 წელს კი 19 წლის გოლდა მორისონ მეიერსონზე დაქორწინდა.
გოლდაზე დიდი გავლენა მოახდინა ახლო აღმოსავლეთიდან ჩამოსულმა ორი სტუმრის გაცნობამ, რომლებიც მშობლების სახლში დარჩნენ – დევიდ ბენ-გურიონი და იცხაკ ბენ-ზვი. ვინ იფიქრებდა, რომ სამი ათეული წლის შემდეგ სწორედ ბენ-გურიონი გამოაცხადებდა ისრაელის დამოუკიდებლობის დეკლარაციას და გახდებოდა მისი პირველი პრემიერ-მინისტრი, ხოლო ბენ-ზვი – მეორე პრეზიდენტი.
გოგონა ებრაელ მუშათა პარტიას „Poale Zion“ (სიონის მუშები) შეუერთდა. რამდენიმე წელი აგროვებდა ფულს, რათა ისტორიულ სამშობლოში დაბრუნებულიყო. ქმარს არ სურდა ამერიკის დატოვება, მაგრამ ცოლის გულისთვის დათანხმდა.
1921 წელს გოლდა ქმართან, უფროს დასთან და ორ შვილთან ერთად გემზე ავიდა და სხვა რეპატრიანტებთან ერთად, ახალი ცხოვრების დასაწყებად პალესტინაში წავიდა.
დაუმორჩილებელი
ისრაელის დაარსების დროს გოლდა მეირი უკვე ორი ზრდასრული შვილის დედა იყო – 26 წლის მენაჩემის (მომავალი ცნობილი ვიოლონჩელისტი) და 22 წლის სარასი. ქმართან დაშორების შემდეგ ქალი მთლიანად სამუშაოში ჩაერთო. როდესაც მორისი გარდაიცვალა, გოლდამ აღიარა, რომ მის მიმართ თავს დამნაშავედ გრძნობდა.
მისი საყვარელი გამონათქვამი იყო: “თუ რამე გინდა, მაშინ ეს ოცნება აღარ არის”. მისი ოცნება ასრულდა 1948 წლის 14 მაისს, როდესაც 200 ყველაზე გავლენიანი ებრაელი პოლიტიკოსიდან ერთ-ერთი იყო, რომელიც მონაწილეობდა ებრაული სახელმწიფოს გამოცხადების ცერემონიაში. დამოუკიდებლობის დეკლარაციას ხელი 24-მა ადამიანმა მოაწერა, რომელთა შორის ერთადერთი ქალი იყო გოლდა მეირი.
იმ დღეების შემდეგ გოლდას კარიერა წინ წავიდა. იგი გახდა ელჩი სსრკ-ში, შემდეგ – შრომის მინისტრი. ამავდროულად, ის არ იყო კარიერისტი – უფრო პატრიოტიზმით შეპყრობილი ადამიანი გახლდათ. მისი მთავარი მიზანი იყო სახელმწიფოს განვითარება. მის მონდომებასა და რკინის ხასიათზე ამბობდნენ: „გოლდა ერთადერთი კაცია მთავრობაში“.
როგორც შრომის მინისტრმა, მან მოკლე დროში განახორციელა ორი ძლიერი პროგრამა: საბინაო მშენებლობა (30 ათასი სახლი) და გზების მშენებლობა. აღსანიშნავია, რომ თავად მინისტრი, რომელსაც ხელთ ჰქონდა ათასობით დასრულებული ბინა, სხვენში პატარა ოთახში ცხოვრობდა. დიახ, მას ეგონა, რომ ეს ნორმალური იყო.
1956 წლის ზაფხულში მან მიიღო ახალი თანამდებობა და საგარეო საქმეთა მინისტრი გახდა. სწორედ მაშინ ბენ-გურიონმა უბრძანა მას, რომ როგორც ქვეყნის წარმომადგენელს საზღვარგარეთ, მიეღო ებრაული სახელი. გოლდა მეიერსონი (მისი მეუღლის გვარი) გოლდა მეირი გახდა.
იგი იმდენად სასტიკად იცავდა თავისი ქვეყნის ინტერესებს, რომ მეტსახელი “დაუმორჩილებელი” დაარქვეს. მან თავად აღიარა, რომ მიდრეკილი იყო კომპრომისისკენ მხოლოდ ისეთ საკითხებზე, რომლებიც არ იყო დაკავშირებული სახელმწიფო ინტერესებთან.
სულ რაღაც ხუთი წელი
მისი პოლიტიკური კარიერის პიკი 1969 წლის მარტში დადგა, როდესაც კიევში დაბადებული ქალი პრემიერ-მინისტრი გახდა. პირველი ქალი, რომელიც ხელმძღვანელობდა მთავრობას ისრაელში და მესამე მსოფლიოში (სირიმავო ბანდარანაიკეს შემდეგ ცეილონში და ინდირა განდის შემდეგ ინდოეთში).
გოლდა მეირის პრემიერობა მხოლოდ ხუთ წელს გაგრძელდა. ამ დროის განმავლობაში, ქვეყანაში შეამცირა გადასახადები ღარიბებისთვის (ზოგიერთ კატეგორიას, საერთოდ გაუუქმა) და დაიწყო სოციალური საცხოვრებლების მშენებლობა.
გოლდა მეირი გახდა ისრაელის პირველი მეთაური, რომელიც პაპმა პავლე VI-მ მოიწვია. შეხვედრისას ვერცხლის მტრედი აჩუქა წარწერით: “ისრაელის პრემიერ მინისტრს პაპისგან“. ნახეთ სრულად
მასალის გამოყენების პირობები
